Hotel des Indes kent een lange bestaansgeschiedenis. Naar aanleiding van "75 jaar Vrijheid" blikken we terug naar de tijd van Henri Rey en de dramatische vlucht naar Engeland in de eerste dagen van de bezetting. 

1977, Hotel des Indes | fotograaf Paul Kempff

Henri Eugène Rey was een telg uit een familie van hoteliers in Monaco. Toen hij aan het begin van de vorige eeuw werd benaderd om directeur te worden van het internationaal bekende Hotel des Indes kon hij dat niet weigeren. 

Opnieuw uitstraling

Vanaf 1922 zwaaide Henri Rey de scepter over het vermaarde hotel aan het Lange Voorhout. Onder zijn leiding kreeg het hotel opnieuw de uitstraling die het ook voor de Eerste Wereldoorlog had. 

Een tragisch auto-ongeval

Henri Rey (Riri voor intimi), de oudste zoon van Henri Eugène Rey, was voorbestemd om in de voetsporen van zijn vader te treden. Na de pensionering van zijn vader in 1940 zou hij de leiding van het hotelbedrijf overnemen.

Het lot bepaalde anders. Op 5 augustus 1931 kwam Henri Eugene bij een auto-ongeval in Den Haag om het leven. Zijn broer Jean Jacques, die ook in de auto zat maar na de aanrijding slechts licht gewond was, voelde zich na de dood van zijn broer verplicht ook voor het hoteliersvak te kiezen.

Onbreekbaar

Toen Henri Rey in 1935 zijn zestigste verjaardag vierde werd deze gebeurtenis in de kranten breed uitgemeten, maar ook herinnerde een journalist aan de tragische dood van zijn oudste zoon:

‘En nu wordt de heer Rey Zondag zestig jaar. Gelukkig in de beste conditie, altijd nog bezig met z'n hotel en zijn gasten, een toonbeeld van zuidelijke opgewektheid en onbreekbare energie. Onbreekbaar .... dat is wel gebleken, toen een wreed noodlot hem van zijn zoon [en] medewerker beroofde. Diep werd hij geslagen, maar gebroken niet en al zal die herinnering weemoed werpen over den zestigsten verjaardag..... Jean Jacques Rey nam de taak van een onvergetelijken broer over en als onderdirecteur van Century te Antwerpen bekwaamt hij zich, om mettertijd vaders taak te kunnen overnemen’.

De duiven van Henri Rey

Henri Rey senior was een gepassioneerd duivenmelker. Zijn duiven waren beroemd tot over de Nederlandse landsgrenzen. Bij wedstrijden won Rey vele prijzen. Op het dak van Hotel des Indes stond een waar duivenpaleis voor zijn vogels: een grote duiventil naast een klein verblijf voor Rey. Daar kon hij zich na drukke werkdagen terugtrekken.

Onverwachte veiling duivenverzameling

Eind jaren dertig besloot Rey een groot deel van zijn kostbare duivenverzameling te veilen. De meeste duiven verwisselden voor hoge prijzen van eigenaar. Maar waarom? Het lijkt erop dat Henri Rey besloot tot de veiling uit angst voor de ontwikkelingen in Nazi-Duitsland.

Voortekenen van de oorlog

Nadat troepen van de Duitse Wehrmacht op 1 september 1939 Polen waren binnengevallen, hadden Frankrijk en Engeland twee dagen later aan Duitsland de oorlog verklaard. Rey, die al vele jaren consul van Monaco was, moet hebben gedacht dat de oorlog ook zijn land en Nederland zou treffen. Waarschijnlijk heeft hij toen al plannen gemaakt om Nederland te verlaten en besloten om zijn kostbare duiven van de hand te doen.

Overval op Nederland

Rey had het correct voorzien; Adolf Hitler besloot ook Nederland te veroveren. De Duitse overval op Nederland op 10 mei 1940 was onder andere gericht op Den Haag en de nabijgelegen vliegvelden Ypenburg, Ockenburg en Valkenburg. De grootscheepse luchtlandingsoperatie waarbij de aanvaller duizenden militairen inzette, had als doel de verovering van de vliegvelden en de gevangenneming van koningin, regering en legerleiding.

Militairen in Hotel des Indes

Rey en zijn gezinsleden werden op de morgen van die eerste oorlogsdag opgeschrikt door het luchtalarm en keken vervolgens in angst en in verwarring naar de vijandelijke eskaders, de ontploffende luchtdoelgranaten, de neerdalende parachutisten, de luchtgevechten, de Duitse aanvallen op de Nederlandse luchtafweerstellingen en de neerstortende vliegtuigen – van vriend en vijand. Het luchtalarm klonk die eerste oorlogsdag en in de dagen daarna vele malen boven de stad.

Duitse ambassadeur 

Nederlandse militairen werden ingekwartierd in Hotel des Indes. Die eerste oorlogsdag werden ook de Duitse ambassadeur, Julius graaf von Zech-Burkersroda, zijn staf en hun families naar het Hotel des Indes gebracht, waar zij tot op de dag van de capitulatie – 14 mei 1940 – onder bewaking stonden van dertig Nederlandse militairen.

Een dramatische vlucht

Op aanraden van de Franse gezant in Nederland besloot Rey op 13 mei met zijn vrouw Jeanne Eugenie Rey-Grosjean en hun twee kinderen Nederland te verlaten en via Hoek van Holland met de boot naar Engeland over te steken. Maar deze vlucht verliep dramatisch.

Vijftien taxi's

Bij het station Hollands Spoor hadden zich die ochtend vele leden van het Corps Diplomatique verzameld. Voor hen stond vijftien taxi’s klaar, waarmee de rit naar Hoek van Holland werd ondernomen. Henri Eugène Rey en zijn gezin zaten in de tiende taxi.

Nerveuze soldaat

Tijdens de rit naar de boot passeerde de taxi, net buiten Loosduinen, Nederlandse soldaten. Een van de militairen met het geweer in de aanslag sommeerde te stoppen. Dit bevel werd niet gehoord door de chauffeur van de tiende taxi. Hij reageerde te laat, veel te laat, want op het moment dat hij de rem intrapte had de nerveuze soldaat al een schot gelost. De kogel trof mevrouw Rey in haar rechterslaap.

Met de kinderen naar Engeland

Henri Rey besloot samen met zijn zwaargewonde vrouw en de kinderen terug te keren naar Den Haag. Daar werden zij opgevangen in het Ministerie van Buitenlandse Zaken aan het Plein. Jeanne Rey stierf kort daarna.

Met achterlating van zijn overleden vrouw vertrok Henri Rey nog diezelfde dag met zijn twee kinderen opnieuw naar Hoek van Holland en wist zo toch Engeland te bereiken. In Nederland verzorgde de zuster van Henri Rey samen met J.A. van der Werff, waarnemend-directeur van Hotel des Indes, de begrafenis van Jeanne Rey.

Henri Rey overleed in 1942 in Engeland. Zijn zoon Jean Jacques Rey keerde na de oorlog terug naar Nederland en werd in navolging van zijn vader directeur van Hotel des Indes.

En de laatste duiven van Henri Rey?

Duiven waren voor de Duitsers allesbehalve een vredessymbool, maar vormden een potentieel gevaar. Al ver voor de Eerste Wereldoorlog zetten legers postduiven in voor spionage-doeleinden. De vogels brachten in kleine kokertjes, die aan de poten vastzaten, berichten over.

Verbod op vrij rondvliegen

Direct in mei 1940 was al uitgelekt dat de Duitsers alle Nederlandse postduiven wensten te vangen en te doden. Tot opluchting van de circa 25.000 Nederlandse duivenhouders ging dit plan niet door, maar er verscheen een maand later slechts een verbod op het vrij laten rondvliegen van duiven.

Op de Duitse dinertafels

De duiven van Rey in de duiventil op het dak van Hotel des Indes werden niet gered. Direct na de capitulatie van Nederland op 14 mei 1940 trokken Duitsers in het hotel. Het werd de ontmoetingsplek voor veel Duitse commandanten en andere Duitse hoogwaardigheidsbekleders. De laatste duiven van Henri Rey werden kort na de overname van Hotel des Indes afgemaakt. Zij eindigden op de dinertafels van de Duitsers die hun intrek in het hotel hadden genomen.

Duiventil mythe

De duiventil op het dak van Hotel des Indes werd nooit meer gebruikt, ook niet door onderduikers, zoals in een van de Haagse mythes wordt verteld.

Bekijk ook het extra interview over de historie van Hotel des Indes dat Verborgen Verleden van Nederland had met Corien Glaudemans van het Haags Gemeentearchief